- بازدید: 7289
قانون کار
فصل سوم
شرایط کار
3-1- حقالسعي
ماده 34
كليه دريافتهاي قانوني كه كارگر به اعتبار قرارداد كار اعم از مزد يا حقوق، كمك عائله مندي، هزينه هاي مسكن، خوابار، اياب وذهاب،مزاياي غيرنقدي، پاداش افزايش توليد، سود سالانه و نظاير آنها دريافت مينمايد را حق السعي مينامند.
ماده 35
مزد عبارت است از وجوه نقدي يا غيرنقدي و يا مجموع آنها كه در مقابل انجام كار به كارگر پرداخت ميشود.
تبصره 1
چنانچه مزد با ساعات انجام كار مرتبط باشد، مزد ساعتي ودرصورتيكه براساس ميزان انجام كار و يامحصول توليد شده باشد، كار مزد وچنانچه براساس محصول توليد شده و يا ميزان انجام كار در زمان معين باشد،كارمزد ساعتي، ناميده ميشود.
تبصره 2
ضوابط ومزاياي مربوط به مزد ساعتي، كارمزد ساعتي وكارمزد و مشاغل قابل شمول موضوع اين ماده كه با پيشنهاد شورايعالي كار به تصويب وزير كار و امور اجتماعي خواهد رسيد تعيين ميگردد. حداكثر ساعات كار موضوع ماده فوق نبايد از حداكثر ساعت قانوني كار تجاوز نمايد.
ماده 36
مزد ثابت، عبارست است از مجموع مزد شغل و مزاياي ثابت پرداختي به تبع شغل.
تبصره 1
در كارگاههائي كه داراي طرح طبقه بندي و ارزيابي مشاغل نيستند منظور از مزاياي ثابت پرداختي به تبع شغل، مزايايي است كه برحسب ماهيت شغل يا محيط كار وبراي ترميم مزد در ساعات عادي كار پرداخت ميگردداز قبيل مزاياي سختي كار، مزاياي سرپرستي، فوق العاده شغل وغيره.
تبصره 2
در كارگاههائيكه طرح طبقه بندي مشاغل به مرحله اجراء درآمده است مزد گروه و پايه، مزد مبنا را تشكيل ميدهد.
تبصره 3
مزاياي رفاهي و انگيزه اي از قبيل كمك هزينه مسكن،خواربار و كمك عائله مندي، پاداش افزايش توليد وسود سالانه جزو مزد ثابت ومزد مبنا محسوب نميشود.
ماده 37
مزد بايد در فواصل زماني مرتب و در روز غيرتعطيل و ضمن ساعات كار به وجه نقد رايج كشور يا با تراضي طرفين به وسيله چك عهده بانك و با رعايت شرايط ذيل پراخت شود : الف –چنانچه براساس قرارداد يا عرف كارگاه، مبلغ مزد به صورت روزانه يا ساعتي تعيين شده باشد، پرداخت آن بايدپس از محاسبه در پايان روز يا هفته يا پانزده روز يكبار به نسبت ساعات كارو يا روزهاي كاركرد صورت گيرد. ب –درصورتيكه براساس قرارداد يا عرف كارگاه، پرداخت مزد به صورت ماهانه باشد، اين پرداخت بايد در آخرماه صورت گيرد. در اين حالت مزد مذكور حقوق ناميده ميشود.
تبصره 1
در ماههاي سي و يك روزه مزايا و حقوق بايد براساس سي ويك روز محاسبه و به كارگر پرداخت شود.
ماده 38
براي انجام كار مساوي كه در شرايط مساوي در يك كارگاهانجام ميگيرد بايد به زن و مرد مزد مساوي پرداخت شود. تبعيض در تعيين ميزان مزد براساس سن، جنس، نژاد و قوميت و اعتقادات سياسي و مذهبي ممنوع است.
ماده 39
مزد و مزاياي كارگراني كه بصورت نيمه وقت و يا كمتر ازساعات قانوني تعيين شده است به كار اشتغال دارند به نسبت ساعات كار انجام يافته محاسبه و پرداخت ميشود.
ماده 40
در مواردي كه با توافق طرفين قسمتي از مزد به صورت غيرنقدي پرداخت ميشود، بايد ارزش نقدي تعيين شده براي اينگونه پرداختهامنصفانه و معقول باشد.
ماده 41
شورايعالي كار همه ساله موظف است، ميزان حداقل مزدكارگران را براي نقاط مختلف كشور و يا صنايع مختلف با توجه به معيارهاي ذيل تعيين نمايد : 1- حداقل مزد كارگران باتوجه به درصد تورمي كه از طرف بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران اعلام ميشود. 2- حداقل مزد بدون آنكه مشخصات جسمي و روحي كارگران و ويژگي هاي كار محول شده را مورد توجه قراردهد بايد به اندازه اي باشد تا زندگي يك خانواده، كه تعداد متوسط آن توسط مراجع رسمي اعلام ميشود را تامين نمايد.
تبصره 1
كارفرمايان موظفند كه در ازاي انجام كار در ساعات تعيين شده قانوني به هيچ كارگري كمتر از حداقل مزد تعيين شده جديد پرداخت ننمايند و در صورت تخلف، ضامن تأديه مابه التفاوت مزد پرداخت شده و حداقل مزد جديد ميباشند.
ماده 42
حداقل مزد موضوع ماده 41 اين قانون منحصرا بايد به صورت نقدي پرداخت شود. پرداختهاي غيرنقدي به هرصورت كه در قراردادها پيش بيني ميشود به عنوان پرداختي تلقي ميشود كه اضافه بر حداقل مزد است.
ماده 43
كارگران كارمزد براي روزهاي جمعه و تعطيلات رسمي ومرخصي، استحقاق دريافت مزد را دارند و ماخذ محاسبه ميانگين كارمزد آنها درروزهاي كاركرد آخرين ماه كار آنهاست مبلغ پرداختي در هرحال نبايد كمتر ازحداقل مزد قانوني باشد.
ماده 44
چنانچه كارگر به كارفرماي خود مديون باشد در قبال اين ديون وي، تنها مي توان مازاد برحداقل مزد را به موجب حكم دادگاه برداشت نمود. در هرحال اين مبلغ نبايد از يك چهارم كل مزد كارگر بيشتر باشد.
تبصره 1
نفقه و كسوه افراد واجب النفقه كارگر از قاعده مستثني و تابع مقررات قانون مدني ميباشد.
ماده 45
كارفرما فقط در موارد ذيل ميتواند از مزد كارگر برداشت نمايد: الف –موردي كه قانون صراحتا اجازه داده باشد. ب –هنگامي كه كارفرما به عنوان مساعده وجهي به كارگر داده باشد. ج –اقساط وام هائي كه كارفرما به كارگر داده است طبق ضوابط مربوطه. د- چنانچه در اثر اشتباه محاسبه مبلغي اضافه پرداخت شده باشد. ه –مال الاجاره خانه سازماني (كه ميزان آن با توافق طرفين تعيين گرديده است ) درصورتيكه اجاره اي باشد باتوافق طرفين تعيين ميگردد. و- وجوهي كه پرداخت آن از طرف كارگر براي خريد اجناس ضروري از شركت تعاوني مصرف همان كارگاه تعهد شده است.
تبصره 1
هنگام دريافت وام مذكور در بند ج با توافق طرفين بايد ميزان اقساط پرداختي تعيين گردد.
ماده 46
به كارگراني كه به موجب قرارداد يا موافقت بعدي به ماموريتهاي خارج از محل خدمت اعزام ميشوند فوق العاده ماموريت تعلق ميگيرد. اين فوق العاده نبايد كمتر از مزد ثابت يا مزد مبناي روزانه كارگران باشد. همچنين كارفرما مكلف است وسيله ياهزينه رفت و برگشت آنها راتامين نمايد.
تبصره 1
مأموريت به موردي اطلاق ميشود كه كارگر براي انجام كارحداقل 50 كيلومتر از محل كارگاه اصلي دور شود و يا ناگزير باشد حداقل يكشب در محل مأموريت توقف نمايد.
ماده 47
به منظور ايجاد انگيزه براي توليد بيشتر و كيفيت بهتر وتقليل ضايعات و افزايش علاقمندي وبالابردن سطح درآمد كارگران، طرفين،قرارداد دريافت و پرداخت پاداش افزاي توليد را مطابق آئين نامه اي كه به تصويب وزير كار و امور اجتماعي تعيين ميشود منعقد مينمايند.
ماده 48
به منظور جلوگيري از بهره كشي از كار ديگري وزارت كار وامور اجتماعي موظف است نظام ارزيابي و طبقه بندي مشاغل را با استفاده ازاستاندارد مشاغل و عرف مشاغل كارگري در كشور تهيه نمايد و به مرحله اجراءدر آورد.
ماده 49
به منظور استقرار مناسبات صحيح كارگاه با بازار كار درزمينه مزد ومشخص بودن شرح وظايف و دامنه مسئوليت مشاغل مختلف در كارگاه،كارفرمايان مشمول اين قانون موظفند با همكاري كميته طبقه بندي مشاغل كارگاه و يا موسسات ذيصلاح، طرح طبقه بندي مشاغل را تهيه كنند و پس ازتاييد وزارت كار و امور اجتماعي به مرحله اجراء در آورند.
تبصره 1
وزارت كار و امور اجتماعي دستورالعمل و آئين نامه هاي اجرائي طرح ارزيابي مشاغل كارگاههاي مشمول اين ماده را كه ناظر به تعدادكارگران و تاريخ اجراي طرح است تعيين و اعلام خواهد كرد.
تبصره 2
صلاحيت موسسات و افرادي كه به تهيه طرحهاي طبقه بندي مشاغل در كارگاهها ميپردازند بايد مورد تائيد وزارت كار و امور اجتماعي باشد.
تبصره 3
اختلافات ناشي از اجراي طرح طبقه بندي مشاغل با نظر وزارت كار و امور اجتماعي در هيات حل اختلاف قابل رسيدگي است.
ماده 50
چنانچه كارفرمايان مشمول اين قانون در مهلت هاي تعيين شده از طرف وزارت كار و امور اجتماعي مشاغل كارگاههاي خود را ارزيابي نكرده باشند. وزارت كار و امور اجتماعي، انجام اين امر را به يكي از دفاترموسسات مشاور فني ارزيابي مشاغل و يا اشخاص صاحب صلاحيت (موضوع تبصره 2ماده 49 ) واگذار خواهد كرد.
تبصره 1
كارفرما علاوه بر پراخت هزينه هاي مربوط به اين امرمكلف به پرداخت جريمه اي معادل 50% هزينه هاي مشاور به حساب درآمد عمومي كشور نزد خزانه داري كل است. از تاريخي كه توسط وزارت كار و امور اجتماعي تعيين ميشود كارفرما بايد مابه التفاوت احتمالي مزد ناشي از اجراي طرح ارزيابي مشاغل را بپردازد.
3-2- مدت
ماده 51
ساعت كار در اين قانون مدت زماني است كه كارگر نيرو يا وقت خود را به منظور انجام كار در اختيار كارفرما قرار ميدهد. به غيرازمواردي كه در اين قانون مستثني شده است ساعات كار كارگران در شبانه روزنبايد از 8 ساعت تجاوز نمايد.
تبصره 1
كارفرما با توافق كارگران، نماينده يا نمايندگان قانوني آنان ميتواند ساعات كار را در بعضي از روزهاي هفته كمتر از ميزان مقرر ودر ديگر روزها اضافه براين ميزان تعيين كند به شرط آنكه مجموع ساعات كارهر هفته از 44 ساعت تجاوز نكند.
تبصره 2
در كارهاي كشاورزي كارفرما ميتواند با توافق كارگران نماينده يا نمايندگان قانوني آنان ساعات كار در شبانه روز باتوجه به كار،عرف و فصول مختلف تنظيم نمايد.
ماده 52
در كارهاي سخت و زيان آور و زيرزميني، ساعات كار نبايد از شش ساعت در روز و 36 ساعت در هفته تجاور نمايد.
تبصره 1
كارهاي سخت وزيان آور و زير زميني به موجب آئين نامه اي خواهد بود كه توسط شورايعالي حفاظت فني وبهداشت تهيه و به تصويب وزراي كارو امور اجتماعي و بهداشت، درمان و آموزش پزشكي خواهد رسيد.
ماده 53
كار روز كارهائي است كه زمان انجام آن از ساعت 6 بامدادتا 22 ميباشد و كار شبانه كارهائي است كه زمان انجام آن بين 22 تا 6بامداد قرار دارد. كار مختلط نيز كارهائي است كه بخشي از ساعات انجام آن در روز و قسمتي از آن در شب واقع ميشود. در كارهاي مختلط، ساعاتي كه جزءكار شب محسوب ميشود كارگر از فوق العاده موضوع ماده 58 اين قانون استفاده مينمايد.
ماده 54
كار متناوب كاري است كه نوعا در ساعات متوالي انجام نمييابد. بلكه در ساعات معيني از شانه روز صورت ميگيرد.
تبصره 1
فواصل تناوب كار در اختيار كارگر است و حضور او دركارگاه الزامي نيست. در كارهاي متناوب، ساعات كار و فواصل تناوب ونيزكاراضافي نبايد از هنگام شروع تا خاتمه جمعا از 15 ساعت درشبانه روز بيشترباشد. ساعت شروع و خاتمه كار وفواصل تناوب با توافق طرفين و نوع كار و عرف كارگاه تعيين ميگردد.
ماده 55
كار نوبتي عبارت است از كاري كه در طول ماه گردش دارد، به نحوي كه نوبتهاي آن در صبح ياعصر يا شب واقع ميشود.
ماده 56
كارگري كه در طول ماه به طور نوبتي كار ميكند ونوبتهاي كار وي در صبح و عصر واقع ميشود 10% وچنانچه نوبتها در صبح و عصرو شب قرار گيرد، 15% و درصورتيكه نوبتها به صبح وشب و يا عصر و شب بيفتد5/22% علاوه بر مزد به عنوان فوق العاده نوبت كاري دريافت خواهد كرد.
ماده 57
در كار نوبتي ممكن است ساعات كار از 8 ساعت در شبانه روز وچهل و چهارساعت در هفته تجاوز نمايد، لكن جمع ساعات كار درچهار هفته متوالي نبايد از 176 ساعت تجاوز كند.
ماده 58
براي هر ساعت كار درشب تنها به كارگران غير نوبتي 35% اضافه بر مزد ساعت كار عادي تعلق ميگيرد.
ماده 59
در شرايط عادي ارجاع كار اضافي به كارگر با شرايط ذيل مجاز است : الف –موافقت كارگر ب –پرداخت 40% اضافه بر مزد هر ساعت كار عادي.
تبصره 1
ساعات كار اضافي ارجاعي به كارگران نبايد از 4 ساعت در روز تجاوز نمايد(مگر در موارد استثنائي با توافق طرفين(
ماده 60
ارجاع كار اضافي با تشخيص كارفرما به شرط پرداخت اضافه كاي(موضوع بند ب ماده 59) و براي مدتي كه جهت مقابله با اوضاع و احوال ذيل ضروت دارد مجاز است و حداكثر اضافه كاري موضوع اين ماده 8 ساعت درروزخواهد بود (مگر در موارد استثنائي با توافق طرفين ). الف –جلوگيري ازحوادث قابل پيش بيني و يا ترميم خسارتي كه نتيجه حوادث مذكور است. ب– اعاده فعاليت كارگاه، درصورتيكه فعاليت مذكور به علت بروز حادثه يا اتفاق طبيعي از قبيل، سيل، زلزله و يا اوضاع و احوال غير قابل پيش بيني ديگر قطع شده باشد.
تبصره 1
پس از انجام كار اضافي در موارد فوق، كارفرما مكلف است حداكثر ظرف مدت 48 ساعت، موضوع را به اداره كار و امور اجتماعي اطلاع دهدتا ضرورت كار اضافي و مدت آن تعيين شود.
تبصره 2
درصورت عدم تاييد ضرورت كار اضافي توسط اداره كار وامور اجتماعي محل، كارفرما مكلف به پرداخت غرامت و خسارات وارده به كارگرخواهد بود.
ماده 61
ارجاع كار اضافي به كارگراني كه كار شبانه يا كارهاي خطرناك سخت و زيان آور انجام ميدهند ممنوع است.
3-3- تعطيلات و مرخصيها
ماده 62
روز جمعه، روز تعطيل هفتگي كارگران با استفاده از مزد ميباشد.
تبصره 1
در امور مربوط به خدمات عمومي نظير آب، برق، اتوبوس راني و يا در كارگاههائيكه حسب نوع يا ضرورت كار و يا توافق طرفين، به طورمستمر روز ديگري براي تعطيل تعيين شود همان روز درحكم روزتعطيل هفتگي خواهد بود و به هر حال تعطيل يك روز در هفته اجباري است. كارگراني كه به هر عنوان به اين ترتيب روزهاي جمعه كار ميكنند، در مقابل عدم استفاده ازتعطيل روز جمعه 40% اضافه بر مزد دريافت خواهند كرد.
تبصره 2
درصورتيكه روزهاي كار در هفته كمتر از شش روز باشد، مزدروز تعطيل هفتگي كارگر معادل يك ششم مجموع مزد يا حقوق دريافتي وي درروزهاي كار در هفته خواهد بود.
تبصره 3
كارگاههائي كه با انجام 5 روز كار در هفته و 44 ساعتكار قانوني كارگرانشان از دو روز تعطيل استفاده ميكنند، مزد هريك از دوروز تعطيل هفتگي برابر با مزد روزانه كارگران خواهد بود.
ماده 63
علاوه برتعطيلات رسمي كشور، روز كارگر (11 ارديبهشت) نيز جزء تعطيلات رسمي كارگران به حساب ميآيد.
ماده 64
مرخصي استحقاقي سالانه كارگران با استفاده از مزد واحتساب چهار روز جمعه، جمعا يكماه است. ساير روزهاي تعطيل جزء ايام مرخصي محسوب نخواهد شد. براي كار كمتر از يكسال مرخصي مزبور به نسبت مدت كارانجام يافته محاسبه ميشود.
ماده 65
مرخصي ساليانه كارگراني كه به كارهاي سخت و زيان آوراشتغال دارند 5 هفته ميباشد. استفاده از اين مرخصي، حتي الامكان در دونوبت و در پايان هر شش ماه كار صورت ميگيرد.
ماده 66
كارگر نميتواند بيش از 9 روز از مرخصي سالانه خود را ذخيره كند.
ماده 67
هر كارگر حق دارد به منظور اداي فريضه حج واجب در تمام مدت كار خويش فقط براي يك نوبت يك ماه به عنوان مرخصي استحقاقي يا مرخصي بدون حقوق استفاده نمايد.
ماده 68
ميزان مرخصي استحقاقي كارگران فصلي برحسب ماههاي كاركرد تعيين ميشود.
ماده 69
تاريخ استفاده از مرخصي با توافق كارگر و كارفرما تعيين ميشود درصورت اختلاف بين كارگر و كارفرما نظراداره كار و امور اجتماعي محل لازم الاجراء است.
تبصره 1
درمورد كارهاي پيوسته (زنجيره اي ) و تمامي كارهائيكه همواره حضور حداقل معيني از كارگران در روزهاي كار را اقتضا مينمايد،كارفرما مكلف است جدول زماني استفاده از مرخصي كارگران را ظرف سه ماه آخرهر سال براي سا ل بعد تنطيم و پس از تاييد شوراي اسلامي كار يا انجمن صنفي يا نماينده كارگران اعلام نمايد.
ماده 70
مرخصي كمتراز يك روز كار جزء مرخصي استحقاقي منظور ميشود.
ماده 71
درصورت فسخ ياخاتمه قرارداد كار يا بازنشستگي وازكارافتادگي كلي كارگر و يا تعطيل كارگاه مطالبات مربوط به مدت مرخصي استحقاقي كارگر به وي و در صورت فوت او به ورثه او پرداخت ميشود.
ماده 72
نحوه استفاده از مرخصي بدون حقوق كارگران و مدت آن وشرايط برگشت آنها به كار پس از استفاده از مرخصي با توافق كتبي كارگر يانماينده قانوني او و كارفرما تعيين خواهد شد.
ماده 73
كليه كارگران در موارد ذيل حق برخورداري از سه روزمرخصي با استفاده از مزد را دارند : الف –ازدواج دائم ب- فوت همسر، پدر،مادرو فرزندان.
ماده 74
مدت مرخصي استعلاجي، با تائيد سازمان تامين اجتماعي، جزء سوابق كار و بازنشستگي كارگران محسوب خواهد شد.
3-4- شرايط كار زنان
ماده 75
انجام كارهاي خطرناك، سخت و زيان آور و نيز حمل بار بيشتراز حد مجاز با دست و بدون استفاده از وسايل مكانيكي، براي كارگران زن ممنوع است. دستورالعمل و تعيين نوع وميزان اين قبيل موارد با پيشنهادشورايعالي كار به تصويب وزير كار و امور اجتماعي خواهد رسيد.
ماده 76
مرخصي بارداري وزايمان كارگران زن جمعاً 90 روز است. حتيالامكان 45 روز از اينمرخصي بايد پس از زايمان مورد استفاده قرار گيرد. براي زايمانتوأمان 14 روز به مدت مرخصي اضافه ميشود.
تبصره 1
پس از پايان مرخصي زايمان، كارگر زن به كار سابق خود بازميگردد و اين مدت با تائيد سازمان تامين اجتماعي جزء سوابق خدمت وي محسوب ميشود.
تبصره 2
حقوق ايام مرخصي زايمان طبق مقررات قانون تامين اجتماعي پرداخت خواهد شد.
ماده 77
درمواردي كه به تشخيص پزشك سازمان تامين اجتماعي، نوع كار براي كارگر باردار خطرناك يا سخت تشخيص داده شود، كارفرما تا پايان دوره بارداري وي، بدون كسر حق السعي كار مناسب تر و سبكتري به او ارجاع مينمايد.
ماده 78
در كارههائي كه داراي كارگر زن هستند كارفرما مكلف است به مادران شيرده تا پايان دوسالگي كودك پس از هرسه ساعت نيم ساعت فرصت شيردادن بدهد. اين فرصت جزء ساعات كار آنان محسوب ميشود و همچنين كارفرمامكلف است متناسب با تعداد كودكان و بادرنظر گرفتن گروه سني آنها مراكزمربوط به نگهداري كودكان (از قبيل شيرخوارگاه، مهدكودك و....) را ايجادنمايد.
تبصره 1
آئين نامه اجرائي، ضوابط تاسيس و اداره شيرخوارگاه ومهدكودك توسط سازمان بهزيستي كل كشور تهيه و پس از تصويب وزير كار و اموراجتماعي به مرحله اجراء گذاشته ميشود.
3-5- شرايط كار نوجوانان
ماده 79
به كار گماردن افراد كمتر از 15 سال تمام ممنوع است.
ماده 80
كارگري كه سنش بين 15تا18 سال تمام باشد، كارگر نوجوان ناميده ميشود و در بدو استخدام بايد توسط سازمان تامين اجتماعي موردآزمايشهاي پزشكي قرار گيرد.
ماده 81
آزمايش هاي پزشكي كارگر نوجوان، حداقل بايد سالي يكبارتجديد شود و مدارك مربوط در پرونده استخدامي وي ضبط گردد. پزشك در باره تناسب نوع كار با توانائي كارگر نوجوان اظهارنظر ميكند و چنانچه كارمربوط را نامناسب بداند كارفرما مكلف است درحدود امكانات خود شغل كارگر راتغيير دهد.
ماده 82
ساعات كار روزانه كارگر نوجوان، نيم ساعت كمتر از ساعاتكار معمولي كارگران است. ترتيب استفاده از اين امتياز با توافق كارگر وكارفرما تعيين خواهد شد.
ماده 83
ارجاع هرنوع كار اضافي و انجام كار درشب و نيز ارجاع كارهاي سخت و زيان آور وخطرناك و حمل بار با دست، بيش از حد مجاز و بدون استفاده از وسايل مكانيكي براي كارگر نوجوان ممنوع است.
ماده 84
در مشاغل و كارهائي كه بعلت ماهيت آن يا شرايطي كه كاردر آن انجام ميشود براي سلامتي يا اخلاق كارآموزان زيان آور است، حداقل سن كار 18 سال تمام خواهد بود. تشخيص اين امر با وزارت كار و امور اجتماعي است.
قبلی<______________________________لینک دانلود____________________________> بعدی